Khaya - Khaya anthotheca

Khaya van LTL Woodproducts

Groeigebied Khaya
Khaya komt in een zeer uitgestrekt gebied in Afrika voor, van Guinee in het westen tot Noord-Zaïre, Zuid-Sudan en Uganda in het oosten. Het khaya uit Ivoorkust, Ghana en Kameroen bestaat vaak uit een menging van enige khayasoorten. Uit Zaïre wordt het hout van Khaya grandifoliola zonder bijmenging geëxporteerd onder de naam Zaïre khaya.

Bewerkbaarheid
Khaya is in het algemeen, zowel met de hand als machinaal, gemakkelijk te bewerken en heeft een weinig afstompende werking op het gereedschap. Het hout is gemakkelijk te zagen waarbij de bandjes trekhout wat harigheid kunnen veroorzaken. De aanwezigheid van kruisdraad vormt in het algemeen geen probleem om een goed glad oppervlak te verkrijgen. Op het radiale vlak kan soms inspringsel ontstaan. De regelmatig voorkomende groeispanningen in de stam kunnen tijdens het bewerken het kromtrekken van de delen veroorzaken.

Houtbeschrijving
Qua houtstructuur zijn de verschillende khayasoorten vrijwel niet van elkaar te onderscheiden. Khaya heeft vers gezaagd een roze kleur, nadonkerend van rozerood tot roodbruin. Na jaren wordt deze kleur enigszins onregelmatig wat als een van de weinige nadelen van khaya moet worden aangemerkt. Zaïre khaya dat wat donkerder gekleurd is en harder en zwaarder hout levert, is vers licht rozerood tot violetachtig van kleur en in verkleurde toestand donker roodbruin met een zijdeachtige glans. Het spint van khaya is meestal 30-80 mm breed, geelachtig tot lichtroze. In verse toestand is het kleurverschil tussen spint en kernhout niet groot, maar later wordt het veel duidelijker onder invloed van het licht. Het hout heeft een vrij gelijkmatige structuur en is in het algemeen enigszins kruisdradig, waardoor het radiale of kwartierse vlak een streeptekening heeft. Ook kan dit vlak een moiré-effect vertonen en soms komen smalle bruinrode bandjes voor die de aanwezigheid van trekhout verraden. Drukbreuk komt in het hout van de khaya species nogal eens voor. In de vaten kan een zwartachtige inhoudsstof voorkomen en verder kan het uiterlijk worden ontsierd door reeksen traumatische axiale gomgangen. Op het dosse vlak geeft het hout een rustig beeld.

Voornaamste toepassing
Het gemakkelijk te bewerken hout, mooi van kleur en fraai af te werken, heeft vrij veel overeenkomst met swietenia mahonie en kan dit in veel gevallen vervangen. Het is vooral geschikt voor meubelen, binnenbetimmeringen en allerlei fijn timmerwerk, beeldhouwwerk en draaiwerk. Ook voor geveltimmerwerk zou het kunnen worden toegepast. Verder wordt het nogal eens gebruikt voor de bouw en betimmering van lichte boten zoals luxe jachten. Uitgezonderd Zaïre khaya, dat door de onregelmatige draad niet geschikt is voor schilfineer vanwege de ongunstige snij- en schileigenschappen, is het hout gewild in de fineer- en triplexindustrie. De van knollen afkomstige fraai geaderde of geappelde stukken worden tot snijfineer verwerkt. Voor parketvloeren is het hout veelal te zacht.